ENÜREZİS: İdrar Kaçırma
Yineleyen idrar kaçırma. Hastaların %75’i sadece geceleri ıslakken; %25 vaka hem gece hem de gündüz ıslaktır. Enürezis nokturna (gece altına ıslatma): Herhangi bir santral sinir sistemi bozukluğu olmayan 5 yaşından büyük çocuklarda istemsiz olarak gece altını ıslatma (en az 3 ay ve haftada en az 2 kez).
Sorgulamamız gereken noktalar
İdrar kaçırma: Ne zamandan beri ve ne sıklıkta? Gece ? Gece ve gündüz? Tuvalet eğitimi ile ilişki? İdrar yolu enfeksiyonu geçirmiş mi? Sık idrara çıkma, idrar yaparken yanma, ateş var mı?
İşeme davranışı: Ne sıklıkla idrar gidiliyor, tekrar tekrar tuvalete gitme ihtiyacı var mı? Acil idrar yapma ihtiyacı oluyor mu?
Dışkılama alışkanlığı: Dışkılama sıklığı? Kabızlık?
Psikolojik durum: Bu soruna karşı duyarlılığı nasıl (üzgün ?), okulu reddetme? Fazla uyuma? Okul başarısı nasıl?
Diyet: Ne kadar sıvı alınıyor? İçilen sıvı nedir?
Aile öyküsü: Ailede benzer sorun yaşayan bireyler? Bu bireylerde sorun nasıl giderilmiş?
Gece altına ıslatma nedenleri:
Genetik etkiler, küçük idrar torbası kapasitesi, idrar torbası kasılması ile ilgili bozukluklar, vücudun gece aşırı idrar oluşturması, uyanma bozukluğu, uyandırma bozukluğu.
Genel öneriler:
- Akşamları yatmadan 2 saat önce aşırı sıvı alımı kısıtlanmalıdır. Çay, kahve, kola, gazlı içecekler, tuzlu gıdalardan kaçınılmalıdır. İlk gece çocuk gece 1’e kadar her saat başı uyandırılır. Çocukla konuşularak ve yürütülerek uyandığından emin olunur. Altı kuruysa övücü sözler söylenir ve “Tuvalete girme ihtiyacın var mı yoksa bir sonraki saati mi bekleyeceksin” sorusu sorulur. Çocuk tuvalete gitmek isterse tek başına tuvalete yürümesi istenir. Eğer çocuk altını ıslatmışsa pijama ve iç çamaşırlarını kendisinin değiştirmesi teşvik edilir. Gece 1’de uyandırıldığında kuru olsa bile idrarını yapmaya çalışması söylenir. Daha sonraki beş gece çocuk bir kez uyandırılır. İlk gece uyuduktan 3 saat sonra, ikinci gece 2.5 saat sonra ve böyle süre azaltılarak beşinci gece uyuduktan 1 saat sonra uyandırılır. Son gece bundan sonra kendisinin uyanması söylenir. Kabızlık varsa çözülmelidir. Uzun süreli oturur pozisyonda kalma (TV seyretme, bilgisayar oyunları oynama..) engellenmelidir. Evde ve okulda 2-3 saatte bir idrar yapma alışkanlığı sağlanmalıdır. Uykudan önce idrar torbası boşaltılmalıdır. Bez bağlama ve cezalandırmadan kaçınılmalıdır. Tuvalet kolay ulaşılabilir olmalıdır.
Tedavi yöntemleri:
- Motivasyon tedavisi: Kuru ve ıslak kalınan günlerin kaydedilir. Kuru kalınan günlerin ödüllendirilmesi ile motivasyon sağlanmaya çalışılır. İlk basmak tedavisi için uygun bir yöntemdir. 3-6 aylık denemler başarısız ise diğer tedavi yöntemleri denenir. Kuru kalınan gece oranı %80’e kadar ulaşır. Ardışık 14 gün kuru kalma oranı %25. Tekrarlama oranı %5
- Sıvı tedavisi: Alınan sıvıların gün içindeki dağılımı kaydedilir. Sıvı alımı günde 6-7 kez 250 ml (ya da 30 ml/kg/gün) olacak şekilde sağlanmalıdır. Genel bir öneri; sıvı alımının Sabah : %40 (07-12), Öğleden sonra : %40 (12-17) ve Akşam : %20 (17 den sonra) şeklinde düzenlenmesidir. Akşamları yatmadan 2 saat önce aşırı sıvı alımı kısıtlanmalıdır. Çay, kahve, kola, gazlı içecekler, tuzlu gıdalardan kaçınılmalıdır
- Alarm cihazı: Şartlı refleks oluşturma mantığına dayalı bir davranışsal tedavi yöntemidir. Bir iki damla idrar kaçırma ile alarm aktive olur ses ve ses+titreşimle uyarılan kişinin uyanarak mesanesini kontrol etmesi sağlanır. İdrar gelmesi, alt ıslatma, alarm çalması ve uyanma döngüsünün tekrarlaması ile beyin şartlanarak kişi alt ıslatmadan uyanmayı öğrenir. İdrarın ilk damlası ile birlikte devreye giren alarm çalışmaya başlar ve hastayı uyandırır. İlk bir kaç hafta hastaya yardımcı olmak amacı ile, aile bireylerinden biri kalkar ve idrarın devamının tuvalette sonlandırılmasını sağlar. Çocuk ilerleyen günlerde oluşacak şartlı refleks sayesinde mesane kasılması hissiyle kalkıp tuvalete gidecek duruma gelecektir. Başarı : %75 ve tekrarlama : %15
- İdrar torbası eğitimi
- İlaç tedavisi: Desmopresin asetat (DDAVP), Trisiklik Antidepresanlar (TCAs), Indometazin